De European Data Protection Board (EDPB) zal binnenkort een besluit nemen over de toekomst van vrije online toestemming. Na Meta's introductie van een "Pay or Okay" systeem vorig jaar, zal de EDPB een bindend advies uitbrengen. Als de aanpak van Meta wordt gelegitimeerd, zouden bedrijven in alle sectoren het voorbeeld van de sociale mediagigant kunnen volgen. Dit zou uiteindelijk kunnen leiden tot de uitholling van vrije toestemming online. Maar wat is de huidige situatie in de lidstaten? noyb verzamelde gegevens over de huidige implementatie van de "Pay or Okay"-aanpak in geselecteerde lidstaten. In sommige lidstaten is het beschermen van je privacy al extreem duur geworden.
Vrije toestemming loopt gevaar. Nadat het Europees Hof van Justitie (HvJEU) Meta's omgang met gebruikersgegevens in juli 2023 onwettig verklaarde, schakelde Meta over op een "Pay or Okay"-systeem om de GDPR opnieuw te omzeilen. In plaats van gebruikers om ja/nee toestemming te vragen, vraagt het bedrijf hen een vergoeding voor het weigeren van zijn invasieve tracking voor gepersonaliseerde advertenties. Dit systeem zou zich nu over het hele internet kunnen verspreiden, waardoor vrije toestemming voor miljoenen Europeanen in gevaar komt.
1500 € om je privacy online te beschermen? Maar waar kan dit toe leiden? Terwijl in sommige landen "Betalen of Oké" nog geen groot probleem lijkt te zijn, laten andere landen duidelijk zien wat de toekomst in petto zou kunnen hebben. Minder dan een jaar nadat de Duitse autoriteiten de praktijk hebben gelegitimeerd, maakt 30% van de top 100 websites in Duitsland al gebruik van "Pay or Okay" om het toestemmingspercentage te verhogen. Het gebruik van deze websites zonder tracking voor gepersonaliseerde advertenties zou al meer dan € 1.500 per jaar kosten. In Spanje zouden gebruikers te maken krijgen met kosten van ongeveer € 1.460, terwijl in Frankrijk de prijs voor privacy al meer dan € 1.100 bedraagt.
Dit is nog maar het begin. Dit zijn slechts enkele voorbeelden die het probleem met "Pay or Okay" duidelijk illustreren. Als de EDPB de aanpak voor Meta legitimeert, zullen meer en meer bedrijven het voorbeeld volgen en overstappen op "Pay or Okay", waardoor het fundamentele recht op privacy zo goed als nutteloos wordt. Zelfs nu al zou de prijs voor privacy het budget van de meeste mensen breken. En het zal in de toekomst alleen maar erger worden, tenminste als de EDPB en de nationale gegevensbeschermingsautoriteiten geen duidelijk standpunt innemen tegen "Pay or Okay".
Een lagere prijs leidt niet tot naleving. De recente aankondiging van Meta dat het de prijs voor zijn betaalde abonnement zal verlagen, verandert dit feit niet. De GDPR stelt duidelijk dat toestemming "uit vrije wil" moet worden gegeven. Meta daarentegen verbergt de "weiger"-knop achter een paywall. Wetenschappelijke studies tonen duidelijk aan dat dit veel mensen geen keuze laat: De CEO van de "Pay or Okay"-provider contentpass verklaarde bijvoorbeeld dat 99,9% van de bezoekers instemt met tracking wanneer ze worden geconfronteerd met een bedrag van € 1,99. Tegelijkertijd blijkt uit objectieve onderzoeken dat slechts 3-10% van de gebruikers wil dat hun persoonlijke gegevens worden gebruikt voor gerichte reclame. Met andere woorden: Het gaat niet om de prijs, maar om het "Pay or Okay"-systeem als geheel.
